AŞILAMA

Aşılama yöntemi uzun bir süre gebe kalmaya çalışmış fakat başarılı olamamış kadınlara uygulanan basit bir yöntemdir. Erkekten alınan sperm hücrelerinin, anne adayının rahminin içine enjektör iğneler yardımıyla enjekte etme işlemidir. Bu işlem esnasında çiftlerin bebek sahibi olma ihtimalini % 20 oranında artırmaktadır.

Aşılama tedavi süreci nasıl gelişmektedir?

Çiftlerde aşılama tedavisine başlanmadan önce normal yollardan hamile kalınması için her yolu denemeleri gerekir. Eşlerin korunmasız ve düzenli olarak yaşanan ilişkiler neticesinde istedikleri çocuğa sahip olamazlar ise, yapılan tahlil ve tetkikler sonucunda aşılama yöntemi uygulanmaktadır.

Bu yöntem son derece hızlı ve kolay bir yöntemdir. Özellikle son yıllarda tıbbın gelişmesi ile birlikte, anne adaylarına babanın spermi enjektörler yardımı ile alınarak rahmin içine ağrısız ve acısız bir döllenme yapılmaktadır. Ayrıca, aşılamada uygulanan spermin yıkanması işlemde etkileyen bir faktördür. Yıkanmış yani bir takım kimyasal maddeler ile muamele edilmiş sperm yine özel kanüller ve enjektörler yardımıyla rahim içine verilir. Böylelikle aşılama işlemi de tamamlanmış olur.

Aşılama nasıl uygulanır?

Aşılama yöntemine geçilmeden önce doktorunuz tarafından  anne ve baba adaylarının infertilite yani kısırlık açısından bütün tahlilleri yapılmalıdır. Aşılama tedavisi öncesinde hastaya, özel ilaç tedavileri uygulanır ve ultrason muayenesi ile birlikte yumurtaların gelişimi saptanmalıdır. Bu yumurta sayısı ve kalitesi yaklaşık olarak 20 mm boyuna ulaştığında çatlatma iğnesi verilir. Bu iğneden ortalama 24-36 saat sonra aşılama işlemi için en uygun dönemdir. Tabi gerek görülürse ultrason takipleri esnasında kadında östrojen değerlerine de bakılabilir. Yumurtalıkların aşırı uyarılması şüphesi varsa tedaviye mutlaka ara verilmelidir. Aşılama yöntemi uygun koşullarda yumurtlamanın sağlandığı gün spermlerin özel yöntemlerle hızlandırılıp, plastik bir kanül aracılığı ile rahmin içine bırakılması işlemidir. Bu yöntemin amacı olabildiğince çok sayıda ve hareketli spermin yeni atılmış ve tüpler tarafından yakalanmış yumurtaya olabildiğince yakın mesafeye bırakılmasıdır.

Diğer taraftan, aşılama gününden önce en az 3 gün süreyle, eşiniz cinsel ilişkiye girmemiş ve boşalmamış olmalıdır. Çünkü işlemin yapılacağı gün erkek sağlık kuruluşunda semen örneği verir ve tercih edilen yöntem ise mastürbasyondur. Yine, mastürbasyon sırasında kayganlaştırıcı vb. maddelerin kullanılması sperm kalitesini bozabileceğinden bu konuya dikkat edilmesi belirtilmelidir.  Elde edilen semen örneği belirli kimyasal maddelerle işlemden geçirilip hazırlandıktan sonra (yıkama),aşılamaya hazır duruma getirilir. Anne adayı jinekolojik muayene pozisyonunda masaya uzanır. Ayrıca, vajina bölgesine spekulum takılır ve serum fizyolojik ile temizlik yapılır. Uygun katater yardımıyla rahim ağzından, rahim içine ilerletilir. Enjektöre çekilmiş olan semen yavaş ve dikkatli bir şekilde bu katater vasıtasıyla rahim içine enjekte edilir. Sonrasında katater ve spekulum çıkartılır.  Aşılama sonrası 2 hafta içinde hasta adet görmez ise gebelik testi yaptırmalı ve pozitif olması durumunda uygun şekilde gebelik takiplerine başlanmalıdır. Negatif olması durumunda ise, hasta adet kanamasının 3. günü yeni bir deneme için yeniden ilk ultrason muayenesine çağrılmalıdır.

Aşılama işlem süresi?

Aşılama işlemi sadece birkaç dakika sürmekte, acısız, ağrısız ve son derece kolay bir işlemdir. Özellikle anne adayının korkmasını gerektirecek hiçbir durum söz konusu değildir. Aşılama tedavisinin sonunda anne adayı 10 ile 20 dakika arasında dinlendirilir. Geçen bu süre zarfında anne adayı normal yaşantısına devam edebilmektedir. Ayrıca kadına progesteron desteği de verilebilir. Aşılamadan sonraki ilk 24-48 saat ağır fiziksel aktiviteden kaçınılması tedavi açısında çok önemlidir.

Aşılama yöntemi hangi hastalarda uygulanmaktadır?

• Erkeklerde düşük sperm sayı ya da hareketlilik oranı
• Kısırlık (İnfertilite)
• Rahim ağzının (serviks) anatomik problemleri
• Servikal problemler,
• Yumurtlamanın olmaması ya da yetersiz olması (kadınlarda)
• Sperme karşı antikor varlığında
• Cinsel işlev bozuklukları
• Sistemik ve lokal fizik muayene (kadınlarda ve erkeklerde)
• Semen analizi
• Aşılama için erkeğe ve kadına yapılan testler
• Detaylı morfolojik değerlendirme
• Yıkama sonrası sperm değerleri
• İleri tahlil ve tetkikler
• Serolojik testler
• Hormon profili
• Tubal geçişin saptanması için (HSG, laparaskopi )
• FSH, LH (Âdetin 2 ila 4. günü arasında )
• Prolaktin
• TSH
• Progesteron (Âdetin 21. Günü) uygulanır.

Aşılamanın uygulanma şartları nelerdir?

Aşılama yönteminin uygulanması için bazı kriterler mevcuttur. Özellikle erkekte sperm, kadında ise, yumurta üretiminin mevcut olması gerekmektedir. Aksi takdirde, döllenme olamayacağı için aşılamada yapılamaz. Kısırlık tedavisinin uygulandığı hastalarda aşılama tedavisi uygulanmamalıdır. Aşılamadan önce anne ve baba adaylarında gerekli görülen tahlil ve tetkiklerin yapılmış olması bu aşamada çok önemlidir. Bu testlerin değerlendirilmesinde, görülen herhangi bir olumsuzluk aşılamanın yapılmasını da etkiler ve aşılama yapılsa dahi tedavi sonuç vermeyecektir. Haliyle, bu durum anne ve babayı psikolojik açıdan etkilemektedir. Bu itibarla, aşılama tedavisinin kesin sonuç vermesi için, anne adayına aşılama yapılmadan önce tetkiklerin doktorunuz tarafından yapılması gerekmektedir.

Aşılama yönteminden önce anne ve baba adaylarının dikkat etmesi gerekenler?

Aşılama tedavisine geçilmeden önce çiftlerin dikkat etmesi gereken bazı kritik noktalar vardır. Öncelikli olarak erkeğin; sperminin kaliteli olması açısından son 48 saat boyunca alkol, ve sperm sayısını olumsuz etkileyecek hiçbir ilacı içmemesi gerekmektedir. Tüm bu etkenler sperm miktarında ve kalitesinde azalmaya sebep olabilmektedir. Ayrıca, bazı durumlarda enfeksiyonlara sebebiyet verebilmektedir. Tüm bu olumsuzluklar aşılama tedavisinin başarısız olmasına sebep olabilmektedir.

Aşılama tedavisi görecek olan anne adayının ise; Genital bölgeye aşılama öncesi 48 saatlik zaman boyunca hiçbir şekilde krem veya losyon türünde maddeleri uygulamamış olması gerekmektedir. Yani aşılama sırasında rahime ulaşılma aşamasında krem ve losyon kalıntıları mikrobik veya enfeksiyonel etkilere sebep olmaktadır. Bu durum aşılama için büyük risk oluşturmaktadır. Bu tedavi sürecinde, öncesi ve sonrası için çiftlerin mutlaka doktorun tavsiyelerine uymaları gerekmektedir.

Aşılama sonrası yaşanabilecek durumlarda ne yapmalıdır?

Aşılama sonrası herhangi bir negatif durum ağrı vs. oluştuğu takdirde hastanın durumu hemen tedaviyi yürüten doktoruna bildirilmelidir. Aslında aşılama sonrası meydana gelen şikayet ihtimali çok az da olsa, bazen istenmeyen durumlar yaşanabilmektedir.  Daha ciddi boyutlara yol açmadan doktor tarafından anne adayının hemen muayene altına alınması gerekmektedir.

Sonuç olarak, aşılama, kısırlık (infertilite) sebebine bağlı olarak normal ilişkiye oranla %5-20 artış sağlayabilir. Teorik olarak bir sınır olmamakla birlikte, 6 ila 7 seferden fazla denenmemesinin pek faydası olmadığından gerek duyulmamaktadır. Eğer yaş faktörü ve kısırlık süresi artarsa, aşılama denenmeden direkt olarak tüp bebek ve mikroenjeksiyona geçilmelidir.